Zielona, czarna, biała, czerwona — ogromna różnorodność gatunków herbaty może przyprawić o zawrót głowy. Przy nagłym wzroście zainteresowania wysokiej jakości herbatami sypanymi, od czego ma zacząć nowicjusz?
Spis treści
Czym jest herbata?
Może by tak zacząć od rośliny, z której produkuje się każdą herbatę na świecie? Camellia sinensis jest wiecznie zieloną rośliną pochodzącą z Chin. Przybiera różne formy, dorastając od 15 do 20 metrów wysokości, o liściach od gładkich i błyszczących po ciemne i pokryte białymi włoskami. Roślina ta jest źródłem ponad 3000 odmian herbaty na całym świecie, które można pogrupować w pięć podstawowych kategorii: herbaty czarne, herbaty zielone, herbaty czerwone — inaczej znane jako pu-erh, herbaty białe, aromatyzowana. Niektórzy specjaliści dodają jeszcze jedną kategorię — mieszanki. Do tego dochodzą niezliczone herbaty ziołowe i napary, nieformalnie nazywane „herbatą”, ale zupełnie niezwiązane z „prawdziwą” herbatą z liści Camellia sinensis.
Herbata czarna – klasyczny smak
Choć większości świata znana jest jako „herbata czarna”, Chińczycy nazywają ją „herbatą czerwoną” ze względu na jej charakterystyczny czerwonobrązowy kolor. Czarna herbata jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem herbaty na świecie. Ma wiele smaków, ale zazwyczaj jest mocniejsza i bardziej zdecydowana niż herbata zielona lub oolong. Wytwarza się ją poprzez pełną fermentację zebranych liści (przez kilka godzin) przed procesem podgrzewania lub suszenia. Proces utleniania nadaje herbacie ciemny kolor i potrójnie zwiększa zawartość kofeiny.
Herbata czerwona pu-erh – sposób na ochudzanie
Herbata Pu-erh (lub Puer) należy do odrębnej kategorii. Choć można ją zaliczyć po prostu do gatunku chińskiej herbaty czarnej, od innych czarnych herbat odróżnia ją fakt, że jest fermentowana nie raz, ale dwa razy. Po procesie podwójnego utleniania następuje okres dojrzewania, który jest często wykorzystywany do wytworzenia cienkiej warstwy pleśni na liściach. Pleśń nadaje jej charakterystyczny, podobny do gleby smak, który wielu osobom wydaje się nie do zaakceptowania. Z tego powodu herbata pu-erh jest często spożywana w celach leczniczych, a nie dla przyjemności — oprócz tego, że jest znana z silnego, ziemistego smaku, jest uznawana za skuteczny środek wspomagający trawienie.
Biała herbata – ekskluzywny napój
Biała herbata to najrzadszy rodzaj herbaty. Stanowi specjalność prowincji Fujian na wschodnim wybrzeżu Chin i do niedawna była stosunkowo trudno dostępna poza granicami tego kraju. Nazwa pochodzi od prawie bezbarwnego naparu i od srebrzystych włosków na pąkach rośliny. Herbata jest delikatna w smaku i kolorze, ma subtelny, lekko słodki smak i łagodny, kremowy lub orzechowy posmak. Herbata biała składa się z białawych pączków krzewu herbacianego; gorsze odmiany zawierają również liście. Pączki (i liście) są naturalnie suszone metodą suszenia na słońcu lub parowania. Jest to ostatni etap procesu produkcji, ponieważ biała herbata jest niesfermentowana.
Herbata zielona – podobno najzdrowszy napój na świecie
Jaka herbata jest najzdrowsza? Wiele badań wskazuje właśnie na herbatę zieloną. Herbata zielona stanowi około dziesięciu procent światowej produkcji herbaty. Proces produkcji, podobnie jak w przypadku herbaty białej, rozpoczyna się od więdnięcia, a następnie prażenia na patelni lub gotowania na parze, aby zapobiec fermentacji. (Te dwa rodzaje różnią się tym, że w herbacie białej jest więcej pączków niż liści). Po parzeniu, a przed suszeniem, liście zielonej herbaty są zwijane, aby nadać im pożądany kształt. Liście zielonej herbaty japońskiej to błyszczące zielone blaszki z czerwonawymi łodygami i ogonkami. Herbata zielona ma zielonkawo-żółty kolor i trawiasty, cierpki posmak, przypominający świeże liście. Badania naukowe wykazały, że zarówno zielona, jak i czarna herbata zwiększają aktywność antyoksydacyjną organizmu.
Aromatyzowane herbaty — sposób na wyjątkowy smak
Herbata łatwo wchłania inne aromaty i smaki. Dlatego od dawna na całym świecie herbaciarze wzbogacają herbatę dodatkowymi smakami, od kwiatów i olejków po zioła i przyprawy. Aromatyzowanie herbaty jest ugruntowaną tradycją w Chinach, gdzie od wieków parzono ją z cebulą, skórką pomarańczową, liśćmi brzoskwini i jagodami. Chińczycy są również znani z herbat kwiatowych — popularne odmiany to jaśmin, orchidea, róża i magnolia.
Napary owocowe i ziołowe
Słowo „herbata” jest często luźno używane do określenia każdego napoju sporządzanego z liści rośliny. Jednak technicznie rzecz biorąc, prawdziwa “herbata” jest wytwarzana z Camellia sinensis, a wszystko inne nie jest herbatą. Koneserzy i specjaliści od herbaty powiedzą, że wszystkie napoje z liści inne niż prawdziwa “herbata” należy nazywać tisane lub naparami ziołowymi. Do tej kategorii zaliczają się herbaty owocowe i napary ziołowe, yerba mate, a także rooibos. Napoje te potocznie zaliczane są do herbat, jednak w rzeczywistości nie mają z nią nic wspólnego.
Yerba Mate — kawa czy herbata?
Yerba Mate smakuje jak herbata i pobudza jak kawa — a przecież technicznie rzecz biorąc, nie jest ani jednym, ani drugim. Jeśli szukasz zastrzyku energii, który nie pochodzi z ziaren espresso, sięgnij po ten południowoamerykański wspaniały napój z namoczonych liści i gałązek rodzimej rośliny, która od wieków zapewnia mieszkańcom naturalny zastrzyk energii.
Sam napój pochodzi z czasów prekolumbijskich, kiedy to lokalni Guaraní z Paragwaju odkryli i zaczęli uprawiać roślinę Ilex paraguariensis (należącą do rodziny ostrokrzewów), suszyli jej liście i gałązki, a następnie pili je w gorącej wodzie — głównie jako napój zdrowotny. Kiedy w XVII wieku Paragwaj skolonizowali Hiszpanie, oni także zaczęli pić ten napój, który stał się głównym produktem eksportowym tego kraju. Uprawiano ją również w innych krajach Ameryki Południowej, takich jak Brazylia, Argentyna i Chile, i nawet po pojawieniu się w Ameryce Południowej kawy i innych rodzajów herbaty Yerba Mate pozostała jednym z najpopularniejszych napojów na tym obszarze.
Mocna, gorzka i roślinna Yerba Mate ma bardzo charakterystyczny smak, który, podobnie jak w przypadku kawy, może wymagać przyzwyczajenia.
Co to jest herbata rooibos?
Licząca 300 lat roślina rooibos w porównaniu z liczącą ponad 1000 lat rośliną Camellia sinensis, z której pozyskuje się herbatę czarną i zieloną, jest niczym małe dziecko.
Rooibos uprawia się zwykle w Cederberg, niewielkim obszarze górskim w regionie Przylądka Zachodniego w Republice Południowej Afryki. Zasadniczo liście poddaje się utlenianiu (często określanemu jako “fermentacja” w terminologii stosowanej w przetwórstwie herbaty). Proces ten nadaje herbacie rooibos charakterystyczny czerwonobrązowy kolor i wzmacnia jej smak.
Produkuje się również nieutlenione “zielone” rooibos, ale bardziej wymagający proces produkcji zielonego rooibos (podobny do procesu produkcji zielonej herbaty) sprawia, że jest to produkt droższy od tradycyjnego rooibos. Ma on słodowy i lekko trawiasty smak, który różni się nieco od jego czerwonego odpowiednika. Herbata rooibos zawiera przeciwutleniacze o właściwościach przeciwzapalnych, które pomagają zmniejszyć stan zapalny oraz uczucie bólu i cierpienia. Związki przeciwskurczowe zawarte w herbacie rooibos pomagają złagodzić bóle brzucha, takie jak skurcze żołądka, poprzez aktywację jonów potasu w całym organizmie.
Główne składniki herbaty, które wpływają na zdrowie
Polifenole (zwane też flawonoidami) to enzymy o wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, występujące w herbacie i innych produktach spożywczych pochodzenia roślinnego. Niektóre przykłady polifenoli to procyjanidyny, kwercetyna, izoflawony i katechiny. Katechina, która występuje w największym stężeniu w zielonej herbacie, to galusan epigalokatechiny (EGCG). Jaka herbata zielona jest najzdrowsza? Właśnie ta o największej zawartości polifenoli. Właśnie te składniki są ważne dla naszej ochrony przed patogenami i stanowią istotną korzyść z codziennego picia herbaty.
Fitoskładniki odżywcze są czasami nazywane fitochemikaliami. Są to naturalnie występujące substancje chemiczne, które chronią rośliny przed bakteriami, grzybami i innymi zagrożeniami. Inne korzyści płynące ze stosowania fitoskładników to ich działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Niektóre fitoskładniki mogą również wzmacniać odporność i komunikację międzykomórkową, naprawiać uszkodzenia DNA powstałe w wyniku narażenia na toksyny, detoksykować substancje rakotwórcze i zmieniać metabolizm estrogenów.
Sprawdź najpopularniejsze wpisy na blogu:
Pralinki z liofilizowanymi malinami
Kulki mocy idealne przed treningiem
Mąka pszenna typu 1850 – zastosowania, wartości odżywcze i kalorie KCAL
Orzechowe musli z daktylami i masłem orzechowym
Co jest lepsze dla zdrowia: płatki owsiane czy jaglane? Które zdrowsze?
Co to jest zakwas i jak zrobić chleb na zakwasie?
Babeczki owsiane z ciasteczkami oreo
Erytrytol – właściwości, kalorie KCAL, indeks glikemiczny. Co to jest erytrytol?
Nasiona chia – zdrowotne właściwości
Chipsy kokosowe – właściwości i kalorie. Z czym je jeść?
Babeczki proteinowe z owocami
Chleb na suchym zakwasie i drożdżach – dlaczego warto i jak go zrobić
Mąka konopna – bezglutenowa alternatywa mąki zbożowej
Popcorn nie tylko jako przekąska – jak zrobić popcorn w garnku
Błonnikowe Musli – właściwości, kalorie KCAL i wartości odżywcze
Prebiotyczny błonnik i jego tajemnice
Musli na odchudzanie – czy to dobry pomysł?
Dlaczego warto pamiętać o olejach?
Komosa ryżowa – jak ugotować i jakie ma właściwości? Przygotuj komosę ryżową w domu
Najlepsza owsianka na wodzie – przepis i porady jak ją urozmaicać!